ΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΥΛΩΦ

Ας κάνουμε με τη φαντασία μας ένα πείραμα. Έστω ότι έχουμε σε μια γωνιά δεμένο ένα πεινασμένο σκύλο. Σε μια στιγμή του παρουσιάζουμε ένα κομμάτι κρέας και τον αφήνουμε να το φάει. Έχουμε κανονίσει τόσο κατά την εμφάνιση όσο και κατά τη λήψη του κρέατος να κτυπά ένα κουδούνι. Επαναλαμβάνουμε το ίδιο πείραμα για αρκετές ημέρες. Κάποια ημέρα αποφασίζουμε να κτυπήσουμε το κουδούνι, αλλά χωρίς να παρουσιάσουμε ή να δώσουμε τροφή στο σκύλο. Πώς αντιδρά τότε ο σκύλος;

Παρατηρούμε ότι αρχίζουν να του τρέχουν τα σάλια, παρόλο που δεν βλέπει και δε γεύεται καμιά τροφή. Τι συμβαίνει; Όλες τις προηγούμενες ημέρες ο σκύλος είχε συνδυάσει το κτύπημα του κουδουνιού με τη θέα και τη λήψη της τροφής. Το ίδιο λοιπόν περιμένει και τώρα. Ο οργανισμός του λοιπόν προετοιμάζεται κατάλληλα. Ο εγκέφαλός του θεωρώντας ότι το γενικά πλαίσιο αναφοράς είναι και αυτή τη φορά το ίδιο, στέλνει μήνυμα στο σώμα του να προετοιμασθεί για τη λήψη της τροφής. Αρχίζει λοιπόν να έχει συελορροή. Δυστυχώς όμως αυτή τη φορά δεν υπάρχει τροφή. Άδικα προετοιμάσθηκε το σώμα του. Ο εγκέφαλός του έκανε λάθος και ο σκύλος μένει μετέωρος στο κενό.

Με τον ίδιο τρόπο θα αντιδρούσε και ένα παιδί σε μια αντίστοιχη περίπτωση, όταν εκείνη τη τελευταία φορά μαζί με το κουδούνισμα δεν εμφανιζόταν και το κουτάλι με το φαγητό. Παρόμοια θα αντιδρούσε ίσως και ένας ενήλικας, αφού οι ενστικτώδεις σωματικές αντιδράσεις ελέγχονται από το υποσυνείδητο, το οποίο έχει τη δική του λογική και συμπεραίνει εύκολα από το γενικό το ειδικό,από το γενικό πλαίσιο (το οποίο υποθέτει ότι είναι το ίδιο) την άμεση λήψη της τροφής.

Ιβάν Παυλώφ

Το προηγούμενο, υποθετικό για μας, πείραμα εκτελέστηκε πράγματι από το Ρώσο φυσιολόγο Ιβάν Παυλώφ (1849-1936) πολλές φορές και με διάφορα είδη σκύλων. Με βάση αυτό το πείραμα ο Παυλώφ θεμελίωσε τη περίφημη θεωρία του για τα εξαρτημένα ανακλαστικά.

Σύμφωνα με αυτήν ένας ζωντανός οργανισμός αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του μέσω των λεγόμενων "ανακλαστικών". Τα ανακλαστικά είναι ένα φαινόμενο του νευρικού συστήματος. Ένα ανακλαστικό βασικά συνδέει ένα ερέθισμα που προέρχεται από το περιβάλλον με την αντίδραση του οργανισμού (π.χ. η είσοδος ενός σκουπιδιού στο μάτι μου, προκαλεί το αυτόματο κλείσιμο του ματιού μου).

Ο Παυλώφ χώρισε τα ανακλαστικά σε δυο μεγάλες κατηγορίες: τα σταθερά (ανεξάρτητα, απόλυτα ή κληρονομικά), ανακλαστικά, που υπάρχουν εκ γενετής και είναι έμφυτα στους διάφορους οργανισμούς και τα εξαρτημένα ανακλαστικά, που είναι επίκτητα.

Σταθερό π.χ. ανακλαστικό του οργανισμού μας είναι η αναπνοή. Αυτή δεν εξαρτάται από τις εξωτερικές συνθήκες, αλλά είναι μια μόνιμη και αυτόματη αντίδραση του οργανισμού στο περιβάλλον (στην ύπαρξη της ατμόσφαιρας). Τα σταθερά ανακλαστικά δε μεταβάλλονται και γι αυτό δε μας απασχολούν ιδιαίτερα (αφού δεν μπορούμε να τα αλλάξουμε). Τα εξαρτημένα όμως ανακλαστικά μας ενδιαφέρουν, γιατί αυτά εξαρτώνται κάθε φορά από τις συνθήκες του περιβάλλοντος κι επομένως αν αλλάξουμε τις εξωτερικές συνθήκες, μπορούμε να αλλάξουμε και αυτά. Αντικαθιστώντας π.χ. τεχνητά τη θέα και τη λήψη της τροφής με το κτύπημα του κουδουνιού (το οποίο συνδέσαμε ευφυώς με αυτές), επιτυγχάνουμε με το άκουσμα του κουδουνιού να έχουμε μια συγκεκριμένη (αν και κατά αρχάς άσχετη με αυτό) φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού (συελορροή). Προβάλλοντας σε μια διαφήμιση μπύρας μια ωραία ημίγυμνη γυναίκα με σεξουαλικά υπονοούμενα (π.χ. η πιο υπέροχη ξανθιά που μπορούμε να γευθούμε...) προσπαθούμε να δημιουργήσουμε το εξαρτημένο ανακλαστικό της αγοράς αυτού του προϊόντος, για να μπορέσει να απολαύσει δήθεν ο καταναλωτής αυτή την υπέροχη ξανθιά (η οποία, ας σημειωθεί, από μόνη της είναι τελείως άσχετη με την οποιαδήποτε μπύρα). Φαίνεται ανόητο και όμως ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ!. Το αποδεικνύει άμεσα η πληθώρα των διαφημίσεων αυτού του επιπέδου. Και λειτουργεί, γιατί ο συνειρμός που επιτυγχάνεται είναι υποσυνείδητος και όπως είπαμε το υποσυνείδητο έχει τη δική του "λογική".

Μπορούμε δηλαδή συνδυάζοντας διάφορα σταθερά ή απόλυτα ερεθίσματα με τεχνητά δικά μας "σήματα", να στέλνουμε μόνο τα σήματα και να έχουμε από τον οργανισμό την αντίδραση ακριβώς που επιθυμούμε. Με άλλα λόγια, διαμορφώνοντας το περιβάλλον όπως θέλουμε, καθορίζουμε και τις αντιδράσεις που θα έχει ο άνθρωπος. Από την άλλη μεριά πάλι ο άνθρωπος κατέχει το λόγο, δε χρειάζεται να του δείξουν το φαγητό για να αντιδράσει, μπορούν να του μιλήσουν γι’ αυτό, μπορούν να του το περιγράψουν. Αυτό ακριβώς κάνει η προπαγάνδα!

Με τον ίδιο τρόπο λειτουργούν και τα διάφορα σύμβολα, εμβλήματα, συμβολικές λέξεις, συμβολικές χειρονομίες και οποιεσδήποτε γενικά συμβολικές εκφράσεις που συνδέονται με μια ορισμένη ιδέα ή ιδεολογία. Η θέα ή η χρησιμοποίηση ενός απ' αυτά, φέρνει αυτόματα συνειρμικά στο νου μας την αντίστοιχη ιδέα ή ιδεολογία. Είναι τα κουδουνίσματα που μας δείχνουν το κρέας, η εκκλησία που με τη θέα της ο πιστός κάνει αμέσως το σταυρό του, σκύβει ταπεινά προς τα κάτω το κεφάλι του και προφέρει από μέσα του λίγα λόγια ευλάβειας επανατροφοδοτώντας το σύστημα της πίστης του.

Ο Παβλώφ με τα πειράματά του έθεσε τις βάσεις της θεωρίας που ονομάσθηκε"μπηχεβιορισμός" ή ψυχολογία της συμπεριφοράς.

Ας συνεχίσουμε όμως το παυλωφικό μας πείραμα. Τι θα γίνει αν συνεχίσουμε να προκαλούμε εξαρτημένα ανακλαστικά (να κτυπάμε το κουδούνι) για πολύ χρόνο χωρίς να εμφανίζουμε το κρέας; Πώς θα αντιδράσει ο σκύλος;

Το πείραμα δείχνει ότι ο σκύλος στο τέλος παύει να αντιδρά στο άκουσμα του κουδουνιού (να βγάζει σάλια περιμένοντας το φαγητό). Αν θέλουμε να διατηρήσουμε το συνειρμό ανάμεσα στο άκουσμα του κουδουνιού και στο κρέας, θα πρέπει που και που να του παρουσιάζουμε και το κρέας!

Αν όμως εξακολουθήσουμε να κτυπάμε το κουδούνι χωρίς να εμφανίζουμε το κρέας για αρκετό καιρό, τα μη ικανοποιούμενα σήματα θα προκαλέσουν τελικά στο σκύλο μια υπνωτική κατάσταση. Αυτός δε θα αντιδράσει ακόμα και όταν την επόμενη φορά μαζί με του κουδούνισμα του δώσουμε και το κρέας! Αδιαφορεί γι' αυτό! Ούτε που το δοκιμάζει! Έχει κουραστεί τόσο καιρό να το περιμένει άδικα. Έχει κουραστεί τόσο πολύ, που τελικά αδιαφορεί τελείως και για το κουδούνισμα και για το ίδιο το κρέας. Βρίσκεται σε μια κατάσταση πλήρους απάθειας και αποχαύνωσης. Η προσωπικότητά του έχει παραλύσει και η βούλησή του έχει εκμηδενισθεί. Δεν αντιδρά φυσιολογικά. Αδιαφορεί για τα πάντα.

Το ίδιο ακριβώς έχει εφαρμοστεί δυστυχώς, με επιστημονικό μάλιστα τρόπο,και στους ανθρώπους!. Εδώ ακριβώς βρίσκει τη θέση της η διαδικασία της"πλύσεως του εγκεφάλου".

Αν ακολουθήσουμε τη κατάλληλη τεχνική, η οποία βασίζεται στα προηγούμενα συμπεράσματα από τα πειράματα του Παυλώφ και των μαθητών του, το άτομο θα χάσει τελείως τη προσωπικότητά του. Θα βρεθεί σε μια βαθιά νευρική κατάπτωση και θα εκτελέσει παθητικά και πειθαρχικά όλες τις εντολές των ανακριτών του. Είναι σαν ένα μικρό παιδί, μπορεί να δεχθεί οτιδήποτε. Μπορείς να του μάθεις ό,τι θες. Μπορείς, αν θες, να του αλλάξεις την ιδεολογία. Μπορείς, αν θες, να το κάνεις από εχθρό οπαδό σου και υπερασπιστή των ιδεών σου. Μπορείς να του "πλύνεις" τελείως τον εγκέφαλο, ώστε να ξεχάσει όλα όσα ήξερε ή πίστευε και να τον προγραμματίσεις από δω και στο εξής να ξέρει και να πιστεύει μόνο αυτά που εσύ θες! Είναι βάναυσο, ανήθικο και απάνθρωπο και όμως έχει γίνει πολλές φορές στο παρελθόν και εξακολουθεί να γίνεται και σήμερα στις "βάρβαρες", αλλά και στις "πολιτισμένες" χώρες.

Έτσι εξηγούνται οι "ομολογίες" των κατηγορουμένων στις περίφημες δίκες της Μόσχας τη δεκαετία του 1930, στις οποίες οι αντίπαλοι του σταλινικού καθεστώτος ομολογούσαν σαν μικρά παιδιά ότι ήταν προδότες, φασίστες, ότι πρόδωσαν τη πατρίδα τους και το προλεταριάτο και αυτοκατηγορούνταν, φτάνοντας μάλιστα στο ανήκουστο σημείο να ζητήσουν οι ίδιοι από το δικαστήριο για τον εαυτό τους την εσχάτη των ποινών!

Κάτι ανάλογο κάνουν πολλές φορές μερικές φιλάρεσκες γυναίκες που φορτίζουν και εκφορτίζουν διαδοχικά τους θαυμαστές τους με ενδιαφέρον, αδιαφορία, μέχρι να τους κάνουν κυριολεκτικά να καταρρεύσουν ψυχολογικά, να τις ερωτευθούν τρελά και να γίνουν κυριολεκτικά σκλάβοι τους.

Την ίδια τακτική του Σκωτσέντζικου ντους ακολούθησε και ο Γκαίμπελς πριν εισβάλλει στην Αυστρία κουράζοντας τους συμμάχους με το θα μπω δε θα μπω (διαδοχικές συγκεντρώσεις και αποσύρσεις των στρατευμάτων του στα σύνορα), μέχρι που τελικά μπήκε και κανείς δεν αντέδρασε.

Η πλύση εγκεφάλου όμως μπορεί να είναι εκτός από ατομική και συλλογική. Τρανταχτό παράδειγμα είναι τα θύματα της περίφημης μαοϊκής "Πολιτιστικής Επανάστασης" που διαπομπεύονταν δημόσια στους δρόμους αυτοκατηγορούμενα για τα φοβερά τους αντεπαναστατικά "εγκλήματα" και τελικά "αναμορφώνονταν" με τις γνωστές πλυσεγκεφαλικές μεθόδους.

Τα πειράματα του Παυλώφ έγιναν όπως είπαμε με πολλά και διάφορα σκυλιά. Όλα τους στο τέλος κατέρρευσαν ψυχικά και νοητικά. Απλά μερικά κατέρρευσαν γρηγορότερα και άλλα αργότερα.. Πρώτα κατέρρευσαν τα "οξύθυμα", μετά τα "ζωηρά" και στο τέλος τα πολύ "ήρεμα". Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Όλοι τελικά σπάνε, όλοι καταρρέουν, όσο σκληροί και να είναι. Κανένας δεν αντέχει επ' άπειρον.

Στη παραδοσιακή πλύση εγκεφάλου το άτομο απομονώνεται από το περιβάλλον του και από τις πηγές πληροφόρησης (σήμερα χρησιμοποιούν και μηχανές αισθητηριακής απομόνωσης), αποπροσανατολίζεται με κατάλληλα μπερδεμένα,ακανόνιστα, έντονα, ηχητικά και οπτικά σήματα, ενώ συγχρόνως υποσιτίζεται,κρατιέται άυπνο, απειλείται, βρίζεται, κατηγορείται, εκβιάζεται και ανακρίνεται συνεχώς, μέχρι που τελικά καταρρέει. Λίγο πριν καταρρεύσει, πριν τρελαθεί τελείως, παρεμβαίνει ο αναμορφωτής του που τον "σώνει" αναμορφώνοντάς τον και προσδίδοντάς του μια αρεστή στο καθεστώς ή στην υπηρεσία προσωπικότητα. Γίνεται πια ένας τέλειος οπαδός του συστήματος, ένας γενίτσαρος, ένας ακούσιος εξωμότης.

Πηγή: Τεχνολογία Υποταγής Συνειδήσεων (Δημήτρης Ευαγγελόπουλος)

Η ΠΛΥΣΗ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

Μια άλλη ιδέα σχετική με τη προπαγάνδα είναι η πλύση εγκεφάλου. Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει μακρές πολιτικές ομιλίες ή συζητήσεις, μακρές υποχρεωτικές εντολές ανάγνωσης κ.ο.κ., επιστημονικές "αναμορφώσεις" αντιπάλων με βασανιστήρια, στέρηση τροφής και ύπνου, απομόνωση, απειλές, εξαντλητική ανάκριση, αντιμετώπιση αποστατημένων συντρόφων, ταπείνωση μπροστά σε συμπολίτες του κ.λ.π. .

ΤΟ ΠΑΘΟΣ

Τέλος ένα ακόμα μέσον που θα μπορούσε να αναφερθεί, αν και έχει να κάνει με μια έμφυτη και όχι με μια επίκτητη ικανότητα, είναι το πάθος. Πολλοί ιερείς ή πολιτικοί έχουν παρασύρει με το έντονο πάθος τους και τους πύρινους λόγους του χιλιάδες ανθρώπους να τους ακολουθήσουν στις ιδέες και στις πράξεις τους. Κατά μια έννοια το έμφυτο πάθος είναι μαγνητικό για το λαό και ως ένα σημείο μεταδοτικό. Όμως, όπως σημειώνει ένας μηνιαίο ναζιστικό περιοδικό για προπαγανδιστές το 1934 στη Γερμανία: "Το μεγάλο πάθος είναι τόσο σπάνιο, όσο οι μεγαλοφυίες. Όσο μεγαλύτερο είναι το πάθος τόσο αποτελεσματικότερη είναι η προπαγάνδα". (Politische Propaganda UnserWille und
Weg, 4)

Τελειώνουμε λέγοντας ότι σύμφωνα με το Λένιν και τον Μπακούνιν κάθε πολιτική προπαγάνδα πρέπει να έχει σαν στόχο ένα ψυχολογικό "σοκ", χωρίς να χάνεται στην ανιαρή και ακατάληπτη για τους πολλούς παρουσίαση ενός προγράμματος ή μιας θεωρίας.

Πηγή: Τεχνολογία Υποταγής Συνειδήσεων (Δημήτρης Ευαγγελόπουλος)

ΟΙ ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ

Νοστράδαμος

Ένα άλλο επίσης μέσο είναι οι προφητείες (Χιλιαστές, Νοστράδαμος, Αποκάλυψη κ.λ.π.) περί καταστροφής του κόσμου. Πολλά άτομα έχουν συνασπιστεί μέχρι τώρα κάτω από το σύνθημα μιας επικείμενης μεγάλης παγκόσμιας καταστροφής και έχουν προχωρήσει σε απενενοημένες πράξεις (ομαδικές αυτοκτονίες κ.λ.π.). Οι προφητείες αυτές αδρανοποιούν επίσης συνειδήσεις ("ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης", αφού θα καταστραφεί ο κόσμος...), ήτις κάνουν αντικείμενο εκμετάλλευσης από αυτόκλητους σωτήρες υπό τη καθοδήγηση συνήθως μυστικών υπηρεσιών (π.χ. της CIA).

Ημερολόγιο των Μάγιας

Ιδιαίτερη σημασία παίζει στη προπαγάνδα και η επαληθευόμενη προφητεία για τη μελλοντική επιτέλεση ενός συγκεκριμένου γεγονότος. Σύμφωνα με το Ζ.Ντομενό "Το να προλέγει κανείς τι θα κάνει και να το κάνει πραγματικά, δημιουργεί την εντύπωση μιας σιγουριάς και μιας ακατανίκητης δύναμης που παραλύει τον αντίπαλο". Αυτό ακριβώς έκανε και ο Χίτλερ, ο οποίος αφού σχεδίαζε προηγουμένως προσεκτικά μία δράση του, στη συνέχεια την προφήτευε και κατόπιν την επαλήθευε στη πράξη, δημιουργώντας έτσι την εντύπωση μιας ακαταμάχητης δύναμης

Πηγή: Τεχνολογία Υποταγής Συνειδήσεων (Δημήτρης Ευαγγελόπουλος)

ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

Τα ήθη έχουν σχέση με τις ηθικές αντιλήψεις μιας κοινωνίας (και ιδιαίτερα σε σχέση με το γενετήσιο ένστικτο και τον επιτρεπτό κοινωνικά τρόπο έκφρασής του) και τα έθιμα με τις συνήθειές της, τις οποίες αυτή διατηρεί εκ παραδόσεως (κοινωνικής μορφής: φιλοξενία, επισκέψεις, χαιρετισμοί, αίτηση συγνώμης, ανταλλαγή δώρων, ευχών, συμφωνίες κυρίων κ.λ.π. ή θρησκευτικής μορφής: πανηγύρια, βασιλόπιτα, κόκκινα αυγά κ.λ.π.).


Είναι ευνόητο ότι τόσο τα ήθη, όσο και τα έθιμα αλλάζουν από λαό σε λαό και από τόπο σε τόπο και με το χρόνο μπορεί να αντικατασταθούν στον ίδιο τόπο, ακόμα και από τα αντίθετά τους. Το κύρος και η ισχύς τους είναι γενικά πρόσκαιρα, αλλά δυστυχώς πολλοί απλοί άνθρωποι τα εκλαμβάνουν σαν αιώνιες διαχρονικές αλήθειες και τα τηρούν με θεία ευλάβεια. Η δύναμη άλλωστε που τα ίδια έχουν, είναι αρκετά ισχυρή λόγω του μεγάλου πλήθους ανθρώπων που τα ακολουθούν και όπως έχουμε ήδη δηλώσει, οι επανειλημμένες ίδιες βεβαιώσεις δημιουργούν την ψευδαίσθηση της αλήθειας.

Ρουκετοπόλεμος στην Χίο

Αυτός είναι και ο λόγος που αυτά, παρόλο που δε διαθέτουν καμιά αντικειμενική αξία, μπορούν να χρησιμοποιηθούν εσκεμμένα για τον έλεγχο των μαζών, για την κατευθυνόμενη και προβλεπόμενη συμπεριφορά τους. Πέρα απ' αυτό επεμβαίνει πολλές φορές και ο ίδιος ο νόμος και τιμωρεί τους μη συμμορφούμενους με τη "γενική" αίσθηση του "σωστού". Έτσι έχουμε για παράδειγμα τον ποινικό νόμο "της προσβολής των ηθών", ο οποίος τιμωρεί τα αδικήματα που έχουν γενικά σχέση με την ικανοποίηση της ερωτικής ορμής (αποπλάνηση εις ασέλγεια, βιασμός, μαστροπεία, αιμομιξία, προσβολή της δημόσιας αιδούς, παλαιότερα η μοιχεία κ.λ.π.).

Τα ήθη και έθιμα έχουν παρομοιασθεί από μερικούς σαν ένα σκελετό ή ένα καβούκι, το οποίο συγκρατεί "τα μαλακά μόρια" του κοινωνικού σώματος, αλλά εμποδίζει συγχρόνως την ανάπτυξη του οργανισμού.

Το "κυνήγι του ταύρου" στην Ισπανία

Αν κάποια από τα κοινά ακολουθούμενα ήθη ή έθιμα προσβάλλουν τη νοημοσύνη μας για την υποτιθέμενη αξία και κύρος τους, είναι ανόητο και άνανδρο να τα ακολουθούμε, απλά και μόνο για να μη ξεχωρίσουμε από το πλήθος και νιώσουμε απομονωμένοι. Η συνειδητή και σαφής άποψή μας πάνω σε αυτά θα πρέπει να εκφραστεί με καθαρότητα και παρρησία, εκτός αν υπάρχει άλλος σοβαρός λόγος για να σιωπήσουμε. Βασικά πρέπει να αποκαλύπτουμε το ψέμα και την ανοησία, όπου τα συναντούμε, βοηθώντας με αυτό το τρόπο και τους άλλους, έστω σιγά-σιγά να συνειδητοποιήσουν ότι το οικοδόμημα στο οποίο στηρίζουν τις υποτιθέμενες αλήθειες τους είναι πολύ σαθρό. Πρέπει γενικά να μπορούμε να έχουμε τη προσωπική μας άποψη, τη προσωπική μας γνώμη, την δέουσα αυτοεκτίμηση, ώστε να μπορούμε να νιώθουμε και να εκφράζουμε χωρίς φόβο και πάθος τη δική μας καλύτερη και σωστότερη άποψη από αυτή του πλήθους. Προς ενδυνάμωση της προσωπικής μας άποψης ας διαλογισθούμε στα εξής ρητά:

Ουκ εν τω πολλώ το ευ

(Σωκράτης)

Το πιο δύσκολο απ' όλα είναι να αρέσεις στους πολλούς 

(Δημοσθένης)

Εις εμοί μύριοι, αν άριστος ει

(Ηράκλειτος)

Δε μ' ενδιαφέρει η γνώμη κανενός, παρά μονάχα η αλήθεια

(Αστυδάμαντη, Αλμαίων Απ.)

Ποτέ να μην αφήσεις να κρίνουν αδαείς άνθρωποι

(Φωκυλίδη, Γνώμες 86)

Και τα απλά αριθμητικά παραδείγματα : 0 Χ 1000 = 0, 0 Χ 1.000.000= 0,0,00005 Χ 1000 = 0,05. Ο νοών, νοήτω.

Πηγή: Τεχνολογία Υποταγής Συνειδήσεων (Δημήτρης Ευαγγελόπουλος)

Η ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ

"Αισθάνομαι μερικές φορές οίκτο γι' αυτούς που διαβάζουν μια ή περισσότερες εφημερίδες και νομίζουν ότι γνωρίζουν τι συμβαίνει πραγματικά στο κόσμο".
(Πρόεδρος Τζέφερσον ΗΠΑ)

Να κάνεις αυτά που νομίζεις ότι είναι σωστά, έστω και αν κάνοντάς τα θα σε

κακολογήσουν, γιατί ο όχλος είναι κακός κριτής κάθε καλού πράγματος. 

(Πυθαγόρας)

Δεν πρέπει να μας ενδιαφέρει η γνώμη των πολλών, αλλά η γνώμη των επαϊόντων για τα δίκαια και άδικα. 

(Πλάτωνας, Κρίτων)

Όσο για τη περίφημη κοινή γνώμη, η οποία επηρεάζει τόσο πολύ τις καταστάσεις και την οποία φαίνονται να υπολογίζουν τόσο πολύ οι πολιτικοί μας έχουμε να πούμε ότι είναι στη πραγματικότητα το πιο αναξιόπιστο πράγμα στο κόσμο: συναισθηματική, εύπιστη, ασαφής, ευμετάβλητη, ευάλωτη, κενόδοξη, ανόητη και βασικά συντηρητική. Με βάση αυτές τις ποταπές και νεφελώδεις ιδιότητές της, μπορούν οι αναλυτές της να την διαμορφώνουν και να τη χειραγωγούν. Μπορούμε να την παρομοιάσουμε με μια αυτάρεσκη, ματαιόδοξη και τελικά κενή και ανόητη νέα γυναίκα.

Τα γκάλοπ ή σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης αποτελούν ένα μέσο που χρησιμοποιεί η σύγχρονη προπαγάνδα για να επηρεάζει ψηφοφόρους, για να τους πείσει να είναι και αυτοί "in", μέσα στο ρεύμα, με άλλα λόγια να ψηφίσουν, ή να δεχθούν τις απόψεις των "πρώτων".

Από την άλλη μεριά σε περιόδους προεκλογικών αγώνων μεγάλες εταιρίες κάνουν σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης και ανακαλύπτουν τι ακριβώς ζητούν οι ψηφοφόροι. Με βάση τα συμπεράσματά τους, φτιάχνουν μετά μια όσο το δυνατόν πιο "τέλεια" εικόνα ενός υποψηφίου, την οποία πουλάνε στη συνέχεια αδρά σε κάθε ενδιαφερόμενο, ανεξαρτήτου κόμματος. Στη συνέχει ο υποψήφιος μαθαίνει σαν ηθοποιός το ρόλο του και πλασάρεται ανάλογα στο κοινό, παρουσιαζόμενος σαν να ικανοποιεί όλες τις ανάγκες του. Κατά τα άλλα βέβαια ψηφίζουμε δημοκρατικά! Και βέβαια αυτό το ακριβό πακέτο των εταιριών σφυγμομετρήσεως δεν το αγοράζει όποιος κι όποιος, αλλά οι πλούσιοι βασικά υποψήφιοι. Έτσι και αλλιώς όμως η "δημοκρατία" μας έχει χιλιάδες τρύπες και καταντάει στο τέλος μια σιωπηρή, έντεχνα καμουφλαρισμένη ολιγαρχία.

Γενικότερα οι εταιρίες σφυγμομετρήσεων διαπλάθουν συνέχεια τη κοινή γνώμη σύμφωνα με τα σχέδια των πελατών τους. Στην Αμερική τα τρία βασικά δίκτυα CBS-NBC-ABC, οι Τάιμς της Νέας Υόρκης και η Ουάσιγκτον Ποστ παίρνουν συνεχώς σφυγμομετρήσεις. Τα περισσότερα δεδομένα τους αναλύονται από το Ερευνητικό Κέντρο για την Εθνική Κοινή Γνώμη (National Opinion Research Center), όπου αναπτύσσεται τελικά ένα ψυχολογικό προφίλ για ολόκληρο το Αμερικανικό έθνος. Στη συνέχεια τα ευρήματά τους εκτιμούνται συγκριτικά στους υπολογιστές της Gallup Poll και της Yankelovich, Skelley & White. Πολλά από αυτά που διαβάζουν οι Αμερικανοί στις εφημερίδες τους ή βλέπουν στις τηλεοράσεις τους, έχει προηγουμένως ραφιναριστεί από τις εταιρίες σφυγμομετρήσεων. Αυτό που βλέπουν είναι αυτό που οι αναλυτές της κοινής γνώμης θεωρούν ότι πρέπει να δουν. Αυτό ονομάζεται "Κατασκευή της Κοινής Γνώμης". Ο κόσμος θεωρείται σαν "πληθυσμιακές ομάδες-στόχοι" και αυτό που μετρούν οι αναλυτές των σφυγμομετρήσεων είναι πώς αντιδρά ο κόσμος σε αυτά που του παρουσιάζονται στα βραδινά δελτία ειδήσεων.

Σύμφωνα με τον Ντανιέλ Γιανκέλοβιτς, της εταιρίας σφυγμομετρήσεων Yankelovic

h, Skelley & White", η σφυγμομέτρηση είναι απλώς ένα εργαλείο για την αλλαγή της κοινής γνώμης". Και από συνωμοσιολογικής πλευράς ο ερευνητής και συγγραφέας Δρ. Τζων Κόουλμαν παρατηρεί:

Ντάνιελ Γιανκέλοβιτς

"Σήμερα οι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι καλά πληροφορημένοι, αλλά αυτό που δεν συνειδητοποιούν είναι ότι οι γνώμες που έχουν δεν είναι στη πραγματικότητα δικές τους, αλλά έχουν κατασκευαστεί στα ινστιτούτα ερευνών και έχουν διοχετευθεί μετά στα μέσα ενημέρωσης και στους αναλυτές της κοινής γνώμης...Η Επιτροπή των Τριακοσίων (Η Μυστική Κυβέρνηση) με τους χιλιάδες κοινωνιολόγους που έχει στη διάθεσή της και με τη βοήθεια των ΜΜΕ σταθερά στα χέρια της, μπορεί να δημιουργεί ΝΕΕΣ γνώμες για το κοινό πάνω σε οποιοδήποτε σχεδόν θέμα και να τις διασπείρει μετά σε όλο το κόσμο, το πολύ σε δυο βδομάδες. Αυτές οι αλλαγές της κοινής γνώμης αναφέρονται κατευθείαν στη Λέσχη της Ρώμης, η οποία με τη σειρά της αναφέρεται στην Επιτροπή των 300, στη κορυφή της οποίας κάθεται η Βασίλισσα της Αγγλίας, κυβερνώντας ένα απέραντο δίκτυο από στενά συνδεδεμένες εταιρίες, οι οποίες δεν πληρώνουν ποτέ φόρους και δεν είναι υπόλογες σε κανένα και οι οποίες χρηματοδοτούν τα ινστιτούτα ερευνών τους μέσω ιδρυμάτων των οποίων οι συνδυασμένες δραστηριότητες έχουν ένα πλήρη σχεδόν έλεγχο πάνω στη καθημερινή μας ζωή".

"Μαζί με τις αλληλοσυνδεόμενες εταιρίες τους, τις ασφαλιστικές εταιρίες, τις τράπεζες, τις οικονομικές επιχειρήσεις, τις πετρελαϊκές επιχειρήσεις, τις εφημερίδες, τα περιοδικά, τα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις, αυτός ο αχανής οργανισμός κάθεται καβάλα στο σβέρκο του κόσμου. Δεν υπάρχει πολιτικός στην Ουάσιγκτον που να μην είναι με κάποιο τρόπο υποχρεωμένος σε αυτήν. Οι αριστερές επιτιμήσεις εναντίον της, την ονομάζουν "ιμπεριαλισμό", που πραγματικά είναι, αλλά οι αριστεροί διευθύνονται από τους ίδιους ανθρώπους, τους ίδιους ακριβώς που ελέγχουν τους δεξιούς, έτσι ώστε οι αριστεροί να μην είναι περισσότερο ελεύθεροι από μας!".

Πηγή: Τεχνολογία Υποταγής Συνειδήσεων (Δημήτρης Ευαγγελόπουλος)

ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

Αδόλφος Χίτλερ

Χάρη στη Προπαγάνδα πήραμε την εξουσία. Αυτή μας επέτρεψε να τη διατηρήσουμε.
Και αυτή θα μας δώσει τη δυνατότητα να κατακτήσουμε το κόσμο.

Η Προπαγάνδα είναι το τρομερότερο πολεμικό όπλο στα χέρια εκείνου που ξέρει να τη χρησιμοποιεί.

(Χίτλερ)

Έπρεπε να καταστρέψουμε τα αεροπλάνα μας, τα τανκς και τα όπλα μας, αλλά όχι το όπλο της προπαγάνδας. Πώς μπορούσαμε να μην το χρησιμοποιήσουμε,ποιος είναι αρκετά ανόητος να υποτιμά τη δύναμή του; Οφείλουμε την άνοδό μας σε αυτό και θα πρέπει να εξαρτιόμαστε από αυτό ακόμα περισσότερο στο μέλλον. Είναι ένα ισχυρό εργαλείο για τη διάπλαση της φύσης και της σκέψης του σύγχρονου ανθρώπου.
(Χίτλερ)

Πάουλ Γιόζεφ Γκαίμπελς

Και για τα δυο πολιτική και προπαγάνδα ισχύει το σλόγκαν: ο περιορισμός είναι το σημάδι της επίτευξης, ή όπως το έθεσε ο Καντ: "Κάθε πραγματικότητα αναπτύσσεται μέσα από περιορισμό".
(Politische Propaganda, UnserWille undWeg 4, 1934)

Αν θέλουμε να κάνουμε μια ιδέα να διεισδύσει στις μάζες, πρέπει να την επαναλαμβάνουμε συνεχώς παντού και πάντα. Η προπαγάνδα δε γνωρίζει περιορισμούς στην ικανότητα προσαρμογής της.
(Γκαίμπελς)

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ

Η λέξη προπαγάνδα παράγεται από το λατινικό ρήμα propagare που σημαίνει διαδίδω. Βασικά όμως με τον όρο προπαγάνδα εννοούμε τη με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο σκόπιμη, μεθοδική και συστηματική διάδοση ιδεών και αντιλήψεων με σκοπό τον επηρεασμό της σκέψης και των πράξεων των άλλων ανθρώπων. Ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από το πάπα Γρηγόριο ΙΕ΄ στην εγκύκλιο στις 22 Ιουνίου 1622 του περίφημου ιδρύματος για τη "Διάδοση της Πίστεως" (De Propagande Finde), με μέλη καρδιναλίους και σκοπό τη καθοδήγηση του αγώνα για "την διάδοση της αληθινής πίστεως".
Αργότερα και ιδίως μετά τη Γαλλική επανάσταση ο όρος άρχισε να χάνει τη θρησκευτική-εκκλησιαστική σημασία του και να περνά στη πολιτική. Από τον 19ο αιώνα χρησιμοποιείται ευρύτατα στη λαϊκή γλώσσα και τον 20ο αιώνα ξεφεύγει οριστικά από το εκκλησιαστικό λεξιλόγιο και περνά στο πολιτικό. Θα μπορούσε βέβαια κάποιος να παρατηρήσει ότι η συστηματική διάδοση ιδεών και το κήρυγμα ανάγεται σε μια πολύ προγενέστερη εποχή, στις απαρχές του Χριστιανισμού, όταν ο ίδιος ο Χριστός προέτρεψε τους μαθητές του να πορευθούν και να κηρύξουν το Ευαγγέλιο σε όλο το κόσμο. Με αυτή την έννοια πολλοί θεωρούν σα μεγαλύτερο προπαγανδιστή όλων των αιώνων τον Απόστολο Παύλο.

ΠΟΥ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

Κάθε πράξη ή ενέργεια του ανθρώπου είναι αποτέλεσμα μιας ιδέας ή συναισθήματος που γεννιέται είτε αυτόματα μέσα του ή προκαλείται από το εξωτερικό περιβάλλον. Συνήθως υπάρχει μια μονοσήμαντη αντιστοιχία ανάμεσα στις ιδέες-συναισθήματα και στις πράξεις προς τις οποίες αυτά ωθούν. Αν λοιπόν καταφέρει κάποιος να διεγείρει στο νου ενός ανθρώπου μια ιδιαίτερη ιδέα ή συναίσθημα, τότε αυτό το άτομο θα ωθηθεί, τις πιο πολλές φορές ασυνείδητα,προς μια συγκεκριμένη πράξη. "Η ιδέα όταν μπει μέσα στη μάζα μετατρέπεται σε υλική δύναμη", παρατήρησε ο Μαρξ. Ο επίμονα, μεθοδικά, πειστικά και συστηματικά επαναλαμβανόμενος λόγος, προφορικός ή γραπτός, διεγείρει στο νου των ανθρώπων ιδέες και αν συνοδεύεται από μια έξαρση των συναισθημάτων (που προκαλείται π.χ. από τη ρητορική δεινότητα του ομιλητή), τότε οδηγεί απαρεγκλίτως σε πράξεις και μάλιστα δυναμικής μορφής που μπορούν να κατευθυνθούν στο στόχο που βάζει ο προπαγανδιστής. Η προπαγάνδα όμως δεν ασκείται μόνο με το λόγο, αλλά και με άλλα μηχανικά ή συμβολικά μέσα,όπως μνημεία, αγάλματα, τελετές, στρατιωτικές επιδείξεις, παρελάσεις, επάρσεις σημαιών, καλές τέχνες κ.λ.π. Και αυτή ακόμα η μόρφωση και η εκπαίδευση είναι μια μορφή προπαγάνδας. Ο σχηματισμός επίσης των πολιτικών, θρησκευτικών και κοινωνικών κινημάτων οφείλεται στην επίμονη και συστηματική διάδοση ορισμένων ιδεών, δηλαδή στη προπαγάνδα.

Η έρευνα των βαθύτερων βιολογικών και ψυχολογικών αιτιών που ωθούν τον άνθρωπο σε συγκεκριμένες δράσεις οδήγησε στην αναγνώριση τεσσάρων διαφορετικών κινήτρων:

1) Του πολεμικού κινήτρου, που είναι μια όψη του ενστίκτου της αυτοσυντήρησης και κληρονομιά μας από τις αρχέγονες εποχές,όσο και αν το έχει εξευγενίσει σήμερα ο πολιτισμός μας,

2) του Κινήτρου για Ικανοποίηση των Βασικών Αναγκών (τροφής, ένδυσης και στέγασης), που είναι επίσης μια πλευρά του ενστίκτου της αυτοσυντήρησης

3) του Κινήτρου για Χαρά και Απόλαυση, που ανάγεται βασικά στο σεξουαλικό ένστικτο, αλλά δεν έχει σχέση μόνο με το σεξ, αλλά με την ευρύτερη ανάγκη μας για οποιοδήποτε είδος χαράς και ικανοποίησης και

4) του Κινήτρου για Στοργή και Αγάπη, που είναι μια εξευγενισμένη μορφή του σεξουαλικού ενστίκτου.

Με άλλα λόγια η συμπεριφορά του ανθρώπου καθορίζεται ως επί το πλείστον από τα δυο του βασικά ένστικτα: της αυτοσυντήρησης και της διαιώνισης του είδους. Τόσο καλύτερη θεωρείται γενικά μια προπαγάνδα, όσο περισσότερα από τα τέσσερα προηγούμενα βασικά κίνητρα φαίνεται να ικανοποιεί.

Η προπαγάνδα ασκείτο από την αρχαιότητα, αλλά τη σημερινή εποχή λόγω της ιδιαίτερης σημασίας που αποδόθηκε στην έννοια της "κοινής γνώμης", αυτή εξελίχθηκε σε μια εφαρμοσμένη επιστήμη "διαμόρφωσης" και καθοδήγησης αυτής της περίφημης κοινής γνώμης. Και αυτή ακόμα η βολιδοσκόπηση της κοινής γνώμης ή γκάλοπ αποτελεί ένα ιδιαίτερο είδος προπαγάνδας. Με τη συνδρομή της ψυχολογίας και της κοινωνιολογίας, η προπαγάνδα ασκείται σήμερα συνεχώς και αδιαλείπτως, διαποτίζοντας όλες τις όψεις της κοινωνικής μας ζωής, προσπαθώντας να επιβάλλει στη μεγάλη πλειοψηφία τις ιδέες μιας περιορισμένης μειοψηφίας ή ελίτ.

Είναι ευνόητο επομένως γιατί τη χρησιμοποιούν οι πολιτικοί για τη προβολή και διάδοση των ιδεών τους και οι αντιδραστικές κυβερνήσεις (υπάρχουν άραγε μη αντιδραστικές;) για τον ευνουχισμό και αποκοίμισμα των υπηκόων τους,κάνοντάς τους να δεχθούν αγόγγυστα τον καταφανή περιορισμό της ελευθερίας τους και την ωμή παραποίηση της αλήθειας.

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ

Γενικά διακρίνουμε τρία είδη προπαγάνδας: την Εμπορική Προπαγάνδα ή Διαφήμιση, τη Θρησκευτική Προπαγάνδα, Κατήχηση ή Προσηλυτισμό και τη Πολιτική Προπαγάνδα. Καθένα από αυτά τα είδη έχει το δικό του ιδιαίτερο σκοπό.Έτσι η διαφήμιση προσπαθεί να πείσει το κοινό για την ιδιαίτερη αξία και χρησιμότητα ενός προϊόντος, για να το κάνει να το αγοράσει. Από την άλλη μεριά η θρησκευτική προπαγάνδα προσπαθεί να δημιουργήσει νέους οπαδούς για να αυξήσει το κύρος και την ισχύ μιας ορισμένης θρησκείας. Τέλος η πολιτική προπαγάνδα αποσκοπεί στον επηρεασμό της κοινής γνώμης για πολιτικά οφέλη.

Επίσης σε σχέση με τη προέλευσή της η προπαγάνδα διακρίνεται σε: 

• Λευκή ή Ανοιχτή Προπαγάνδα, η οποία είναι υπεύθυνη και ενυπόγραφη δείχνοντας από πού προέρχεται και σε ποιον απευθύνεται. Είναι έγκυρη, αλλά επηρεάζει ένα μικρό μόνο ακροατήριο: τους οπαδούς αυτών των ιδεών.
• Γκρίζα Προπαγάνδα. Αυτή είναι ανεύθυνη, ανυπόγραφη, αποκρύπτοντας την προέλευσή της και τους πραγματικούς της σκοπούς. Είναι λιγότερο έγκυρη από τη λευκή προπαγάνδα, αλλά επηρεάζει μέσω του δημιουργούμενου "ψιθύρου" πολύ μεγαλύτερο ακροατήριο.
• Μαύρη Προπαγάνδα. Αυτή είναι ψευδεπίγραφη και πλαστογραφημένη και πολλές φορές φαίνεται σαν να προέρχεται από τον ίδιο τον εχθρό εναντίον του ο-ποίου βάλλει. Είναι η πιο δόλια μορφή προπαγάνδας και προσπαθεί να πλήξει τον αντίπαλο εκ των ένδον με ψεύτικες ομολογίες και πλαστογραφημένα έγγραφα που δήθεν προέρχονται απ' αυτόν.Η Γκρίζα και η Μαύρη Προπαγάνδα αποτελούν μαζί τη κρυφή ή Συγκαλυμμένη Προπαγάνδα, σε αντίθεση με την Ανοικτή Προπαγάνδα

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ, ΚΑΤΗΧΗΣΗ Ή ΠΡΟΣΗΛΥΤΙΣΜΟΣ

Η θρησκευτική προπαγάνδα, εκτός από τους μεγαλοπρεπείς ναούς, τα χρυσοποίκιλτα άμφια των ιερέων και τις τιάρες, χρησιμοποιεί για να επιβληθεί τις τελετές ή ιερουργίες, το τυπικό, το παράδειγμα ή μίμηση (βίοι αγίων, "μιμητές μου γίνετε" κ.λ.π.), το κήρυγμα και τη κατήχηση ή προσηλυτισμό. Με άλλα λόγια τη προσέλκυση οπαδών χρησιμοποιώντας την επίφαση της γνώσης και αυθεντίας και την παλιά καλή συνταγή της πλούσιας ανταμοιβής ή τιμωρίας,και των δυο στην "άλλη ζωή". Ένα ακόμα μέσο που χρησιμοποιεί είναι η εκμετάλλευση παντός είδους ανθρώπινης αδυναμίας όπως της άγνοιας, της ευήθειας, του ανθρώπινου πόνου και της οικονομικής ανέχειας. Θρησκευτική προπαγάνδα έχουν κάνει όλες βασικά οι θρησκείες, με λιγότερο ίσως το Βουδισμό. Ο Χριστιανισμός και ιδιαίτερα ο Καθολικισμός είναι μια πολύ προπαγανδιστική θρησκεία με κομισάριους ιερείς που οργώνουν τα μήκη και τα πλάτη της γης για να βοηθήσουν τους πτωχούς και αδύναμους, που εν μέρει συντρέχουν, για να τους κάνουν τελικά να αλλαξοπιστήσουν και να ασπαστούν τα δικά τους δόγματα. Στο παρελθόν χρησιμοποίησε μάλιστα και πολεμικά μέσα, βλέπε σταυροφόρους, για να επιτύχει τους σκοπούς του.

Σύμφωνα με τον Γιουίλιαμ Σάργκαντ, οι μεθοδολογίες του θρησκευτικό προσηλυτισμού "πλησιάζουν συχνά τόσο πολύ τις σύγχρονες πολιτικές τεχνικές της πλύσεως εγκεφάλου και του ελέγχου του νου, ώστε η καθεμιά φωτίζει τους μηχανισμούς της άλλης". Ο Σάργκαντ δίνει ιδιαίτερη προσοχή στον μεγάλο Άγγλο κληρικό των μέσων του 18ου αιώνα Τζων Γουέσλεϋ. Η τεχνική του περιελάμβανε μια κατά μέτωπον επίθεση εναντίον των συναισθημάτων και ιδίως του φόβου. Ο ιεροκήρυκας θα κτυπούσε αυτή τη νότα με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ένταση για το μεγαλύτερο δυνατόν χρόνο, μέχρις ότου πολλοί από το ακροατήριό του έπεφταν σε υστερική λιποθυμία. Αυτή η μέθοδος πολύ λίγο διαφέρει από τον υπερσυναισθηματικό προγραμματισμό που προκαλούν πολλοί σύγχρονοι θρησκευτικοί κατηχητές.

ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ

Ο μυθικός Πέρσης πολέμαρχος Χασάν Σαμπάχ εφάρμοσε μια πολύ αποτελεσματική μέθοδο θρησκευτικής προπαγάνδας για να επιτύχει τους σκοπούς του.Όταν εξορίσθηκε από τη Περσία το 1078, ορκίσθηκε εκδίκηση. Όπως αναφέρει ο Μάρκο Πόλο "έδινε υπνωτιστικές ρουφηξιές σε δέκα με δώδεκα νεαρούς".Μετά μετέφερε τους ναρκωμένους νεαρούς σε μια όμορφη, αλλά απομονωμένη κοιλάδα κοντά στη λοφοπλαγιά του οχυρού του.

Ο Χασάν Σαμπάχ,
ο θρυλικός "Γέρος του Βουνού"
(δεκαετία 1050 - 1124)

Κάθε λεπτομέρεια σε αυτή τη κοιλάδα αντιστοιχούσε στις περιγραφές του παραδείσου που δίνει το Κοράνι, μαζί, με μια ομάδα από όμορφα κορίτσια του χαρεμιού. "Με το που ξυπνούσαν οι νέοι από τη ληθαργική τους κατάσταση, αμέσως εντυπωσιαζόντουσαν από όλα τα ευχάριστα αντικείμενα γύρω τους και βλέποντας να περιβάλλονται από όμορφες νεαρές κοπέλες, που τραγουδούσαν, έπαιζαν και τραβούσαν τη προσοχή τους με τα πιο ωραία χάιδια...". Οι νεαροί πίστευαν κυριολεκτικά ότι είχαν πεθάνει και ότι είχαν πάει στο παράδεισο. Μετά από μερικές βδομάδες μακαριότητας εκδιώχνονταν (προς μεγάλη τους απογοήτευση) από τον παράδεισο κι επέστρεφαν στον εξωτερικό κόσμο. Ο Χασάν θα τους έστελνε τότε σε αποστολές ως επί το πλείστον δολοφονιών άλλων ηγετών. Η υποσχόμενη ανταμοιβή, τόσο για την επιτυχία, όσο και σαν μάρτυρες, ήταν μια επανεπίσκεψη του κήπου των απολαύσεων. Έτσι ο Χασάν κατάφερε να ξεπεράσει το πιο σοβαρό εμπόδιο για έναν αποτελεσματικό πολεμιστή: το έμφυτο ανθρώπινο ένστικτο για αυτοσυντήρηση. Τα στρατεύματά του καλωσόριζαν το θάνατο και διατηρούσαν το εκστατικό όραμά τους για τη μετέπειτα ζωή με την ελεύθερη χρήση χασίς, από όπου προέρχεται και ο όρος Χασισίμ, από τον οποίο παράγεται η αγγλική assassin = δολοφόνος.

Μια άλλη τεχνική στρατολόγησης ήταν πιο άμεση: Ο Χασάν αγόραζε παιδιά από τους φτωχούς και τα ανέτρεφε από μωρά, ώστε να γίνουν απόλυτα υπάκουοι πολεμιστές του. Τόσο μεγάλος ήταν ο έλεγχος του στους στρατιώτες του, που μια φορά εντυπωσίασε έναν αξιωματούχο επισκέπτη διατάσσοντας έναν από τους άνδρες του να πηδήσει στο γκρεμό, μια εντολή που πραγματοποιήθηκε αμέσως χωρίς κανένα δισταγμό. Με αυτές τις μεθόδους του ο Χασάν εξελίχθηκε τελικά στον πιο ισχυρό πολέμαρχο της περιοχής που ονομάζουμε σήμερα Μέση Ανατολή.

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ Ή ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Στον αρχαίο και το μεσαιωνικό κόσμο η διαφήμιση διεξαγόταν από στόμα σε στόμα. Το πρώτο βήμα προς τη σύγχρονη διαφήμιση ήρθε με την ανάπτυξη της τυπογραφίας το 15ο και 16ο αιώνα. Το 17ο αιώνα οι εβδομαδιαίες εφημερίδες στο Λονδίνο άρχισαν να βάζουν διαφημίσεις και μέχρι το 18ο αιώνα αυτή η διαφήμιση γνώριζε μεγάλη άνθιση.

Η Βιομηχανική Επανάσταση δημιούργησε ένα νέο είδος προπαγάνδας που ενδιαφερόταν για τον επηρεασμό των καταναλωτών μέσω του μάρκετινγκ και της διαφήμισης. Από την αρχή του εικοστού αιώνα έγιναν εκτεταμένες έρευνες για τις προτιμήσεις και τη συμπεριφορά των καταναλωτών και για το πώς αυτοί αντιδρούν στους διάφορους τρόπους πώλησης των προϊόντων. Οι μεγάλες εταιρίες ήθελαν να ξέρουν τις γνώμες τους και τις πεποιθήσεις τους και το πώς θα μπορούσαν να τους επιβάλλουν ευκολότερα τα προϊόντα τους. Συγκέντρωσαν έτσι ένα τεράστιο όγκο πληροφοριών για τις ανάγκες, τις συνήθειες, τη συμπεριφορά και τη ψυχολογία των καταναλωτών, τον οποίο μετά επεξεργάστηκαν για να τους χειριστούν ανάλογα. 

Από το 1920, έγινε αντιληπτό ότι η επέκταση της ψηφοφορίας και η αύξηση της αγοραστικής δύναμης ενός γενικά αδαούς και ως επί το πλείστον αμόρφωτου ή ημιμορφωμένου κοινού, σήμαινε μια διαρκώς μεγαλύτερη ευκαιρία για τους δημαγωγούς προπαγανδιστές να αυξήσουν τα κέρδη τους χρησιμοποιώντας διάφορους μύθους, ουτοπικές έλξεις και "κατά συνθήκην ψεύδη". Το ενδιαφέρον τους μάλιστα κορυφώθηκε μετά τη δημοσίευση των πειραμάτων του Ρώσου φυσιολόγου Ιβάν Παβλώφ πάνω στα εξαρτημένα ανακλαστικά και των αναλύσεων των ανθρωπίνων κινήτρων από πολλούς ψυχαναλυτές. Σε αυτό βοήθησαν επίσης η "Ομαδική Ψυχολογία και Ανάλυση του Εγώ" του Φρόυντ, η " Κοινή Γνώμη" του Γουόλτερ Λίπμαν (1922) και το "Φασματικό Κοινό"

(1925). 

Το 1927 ο Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας Χάρολντ Ντ. Λάσγουελ δημοσίευσε το διάσημο βιβλίο του "Η Τεχνική της Προπαγάνδας στον Παγκόσμιο Πόλεμο", όπου περιέγραφε και ανέλυε τη προπαγάνδα που χρησιμοποίησαν τα βασικά εμπόλεμα μέρη στο πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Ακολούθησαν μελέτες της Κομμουνιστικής προπαγάνδας και άλλων μορφών επικοινωνίας. Σε λίγα χρόνια πάρα πολλοί κοινωνιολόγοι, ιστορικοί, δημοσιογράφοι και ψυχολόγοι ασχολήθηκαν με το θέμα αναλύοντας τα διάφορα είδη της πολιτικής, πολεμικής και εμπορικής προπαγάνδας. Κατά τη Ναζιστική περίοδο, το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και τη μετέπειτα περίοδο του ψυχρού πολέμου ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση, πάρα πολλοί ερευνητές και συγγραφείς εργάστηκαν για τη κυβέρνηση και για διάφορες εμπορικές εταιρίες, κάνοντας προπαγάνδα. Έτσι σιγά-σιγά η προπαγάνδα άρχισε να εξελίσσεται από τέχνη σε επιστήμη. 

Σήμερα όλες οι σημαντικές κυβερνήσεις, πολιτικά κόμματα, ομάδες ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, κοινωνικά κινήματα και μεγάλες εμπορικές εταιρίες έχουν το δικό τους επιτελείο ειδικευμένων ερευνητών, προπαγανδιστών ή "διαμορφωτών της κοινής γνώμης". Μερικοί από αυτούς έχουν γίνει βουλευτές, σύμβουλοι και διευθυντές εταιριών. Οι πιο έμπειροι από αυτούς έχουν εκπαιδευθεί στην ιστορία, τη ψυχιατρική, τη πολιτική, τη κοινωνιολογία και τη στατιστική ανάλυση. 

Μεγάλα προπαγανδιστικά γραφεία διεξάγουν (ανοικτά και κρυφά) πολύπλοκες παρατηρήσεις και έρευνες για ηγέτες, στρώματα του λαού και κοινωνικές ομάδες που θέλουν να επηρεάσουν. Δουλεύοντας κατεξοχήν με υπολογιστές και μαθηματικούς τύπους, και κάνοντας ακόμα και προσομοιώσεις διαφημιστικών εκστρατειών στους υπολογιστές τους, εξάγουν τελικά μερικά σημαντικά συμπεράσματα, τα οποία χρησιμοποιούν στη συνέχεια για τη καθοδήγηση του"στόχου" τους..

Μέσα στους κύκλους των έμπειρων αναλυτών και διαμορφωτών της κοινής γνώμης θεωρείται σαν αποδεδειγμένο γεγονός ότι ο ευρύς λαός, αλλά ακόμα και άνθρωποι με υψηλό μορφωτικό και κοινωνικό επίπεδο, αντιδρούν συχνά πιο ευνοϊκά σε ουτοπικούς μύθους και ευσεβείς πόθους παρά σε μια σοβαρή ανάλυση των γεγονότων. Ο μέσος πολίτης που μπορεί να γνωρίζει ότι εξαπατάται, δεν έχει συνήθως αρκετή μόρφωση, χρόνο, ή οικονομικά μέσα για να υπερασπιστεί τον εαυτό του ενάντια στους ογκώδεις οργανισμούς των διαμορφωτών της κοινής γνώμης και των κρυφών συμβούλων τους.

Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

Ο σύγχρονος προπαγανδιστής μπορεί να χρησιμοποιήσει μια ευρεία περιοχή σημάτων, συμβόλων και μέσων για να μεταδώσει το μήνυμά του. Για να επιτύχει τους σκοπούς του επιλέγει σκόπιμα γεγονότα, επιχειρήματα και σύμβολα και τα παρουσιάζει έτσι, ώστε να έχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Οτιδήποτε άλλο σχετικό το παραλείπει επίτηδες, το υποβαθμίζει ή το παραμορφώνει και προσπαθεί να εκτρέψει τη προσοχή των ανθρώπων απ' οτιδήποτε άλλο εκτός από τη δική του προπαγάνδα. 

Τα σήματα που χρησιμοποιεί περιλαμβάνουν ήχους (λέξεις, μουσική, ηχητικά εφέ), χειρονομίες με συμβολική σημασία (στρατιωτικός χαιρετισμός, υψωμένος αντίχειρας, πιάσιμο της μύτης κ.λ.π.), στάσεις του σώματος, ειδικές δομές (ένα μνημείο, ένα κτίριο), ρούχα (μια στολή, μια τουαλέτα), ειδική κόμμωση, διάφορα ορατά σήματα (ένα πόστερ, μια σημαία, ένα σφυροδρέπανο, ένα σταυρό, μια πεντάλφα) κ.ο.κ.. 

Τα μέσα τώρα που μπορεί να χρησιμοποιήσει για να μεταδώσει τα μηνύματά του είναι πάρα πολλά και με τη φαντασία του και επινοητικότητά του μπορεί να βρει ακόμα περισσότερα. Τα προφορικά μέσα περιλαμβάνουν την ομιλία, τη συζήτηση, το σλόγκαν, το σύνθημα, τον ψίθυρο, τις φήμες και το ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό λόγο. Τα γραπτά μέσα περιλαμβάνουν τις εφημερίδες, τα βιβλία, τα περιοδικά, τις επιστολές (ανοικτές και ιδιωτικές), κατάλληλα επιλεγμένα αποσπάσματα απ' όλα αυτά (για να αποδεικνύει ο προπαγανδιστής αυτό που θέλει, ακόμα και αν είναι αντίθετο από την άποψη του συγγραφέα), τα πλακάτ, τα φυλλάδια, τις προκηρύξεις, τις αφίσες, τις διαφημίσεις στους δρόμους και στα μέσα μαζικής μεταφοράς, τους πίνακες ανακοινώσεων και το γράψιμο στους τοίχους.

Άλλα μέσα περιλαμβάνουν τη γλυπτική, τη ζωγραφική, τη μουσική (τρομερό σύγχρονο μέσο με το τρόπο που χρησιμοποιείται στο ρυθμό, στους στίχους των τραγουδιών και στη κουλτούρα ή υποκουλτούρα που διαδίδει. Όπως είπε ο Γκαίμπελς, "πρώτος προπαγανδιστής είναι ο τυμπανιστής"), τη ποίηση, το χορό (χορευτικά κλαμπ, μπαλέτο, χορευτικά συγκροτήματα, χορευτικές εκδηλώσεις, χορευτικές βραδιές), την αρχιτεκτονική, τα μνημεία, τα αγάλματα,τους ναούς, τη διακοσμητική, το θέατρο (ιδίως οι επιθεωρήσεις, αλλά και το σοβαρό θέατρο), το κινηματογράφο (ένα άλλο τρομερό προπαγανδιστικό μέσο που μαζί με τη Δυτική λεγόμενη μουσική, που εξιτάρει τη νεολαία, έχει επιβάλλει σε όλο σχεδόν το κόσμο τον Αμερικάνικο τρόπο ζωής), το ραδιόφωνο,τη τηλεόραση, τη μόδα, την επίσημη ένδυση (στρατιωτικοί, αστυνομικοί, πολιτικοί, πλούσιοι με σμόκιν και τουαλέτες σε δεξιώσεις), τα ινδάλματα (από το μουσικό ή το κινηματογραφικό στερέωμα σαν πρότυπα ένδυσης, κόμμωσης και συμπεριφοράς), τις υποσχέσεις (που καθησυχάζουν συνειδήσεις, συνεχώς αναβάλλεται η εκπλήρωσή τους και που συνήθως δεν πραγματοποιούνται ποτέ), τη κολακεία, τις φωτεινές επιγραφές, τα χρώματα (π.χ. το κόκκινο για τη διέγερση, το πράσινο για τη γαλήνευση, το λευκό για την αγνότητα, το μαύρο για το φόβο ή το πένθος κ.λ.π.), τις συγκεντρώσεις, τις διαδηλώσεις, τις πορείες (π.χ. η πορεία ειρήνης των Λαμπράκηδων), τις κηδείες επιφανών προσώπων (π.χ. του Γεωργίου Παπανδρέου, του Γεννηματά, της Μελίνας, του Ανδρέα Παπανδρέου, του Καραμανλή), τις μπάντες, τα εμβατήρια, τα εθνικά και θρησκευτικά σύμβολα (σημαία, σταυρός, εθνικός ύμνος), τις στρατιωτικές επιδείξεις, τις παρελάσεις, τις Εθνικές εορτές, τους διαγωνισμούς (π.χ. ο διαγωνισμός ομορφιάς, που δημιουργεί τα διάφορα ανόητα πρότυπα), τις εκθέσεις (ζωγραφικής κ.λ.π.), τα καλλιτεχνικά σόου, τους εράνους (κομματικοί π.χ. ο ετήσιος έρανος της ΚΝΕ, θρησκευτικοί π.χ. "προς αποπεράτωσιν του ιερού ναού" κοινωνικοί: Ερυθρού Σταυρού, Αντικαρκινικός κ.λ.π.), τα φεστιβάλ (π.χ. το φεστιβάλ της ΚΝΕ, μουσικά φεστιβάλ), τα νόμιμα τυχερά παιχνίδια(λαχεία, προ-πό, λόττο, τζόκερ, σουϊπστέικ, που είναι όλα μια άλλη μορφή ανεκπλήρωτων υποσχέσεων κι εφησυχασμού), τις διεθνείς αθλητικές συναντήσεις (που προπαγανδίζουν τη χώρα των νικητών), και τα δημοφιλή σπορ (ποδόσφαιρο, μπάσκετ, που δημιουργούν φανατικούς, αλληλοσπαρασσόμενους οπαδούς πάνω στην απλή ιδέα ότι "είμαστε οι καλύτεροι" και θα πρέπει γι' αυτό να νικάμε συνεχώς και αν καμιά φορά μας νικήσετε, θα τα κάνουμε λίμπα και θα σας πλακώσουμε στο ξύλο".

Πηγή: Τεχνολογία Υποταγής Συνειδήσεων (Δημήτρης Ευαγγελόπουλος)